چرا استرس چاقمان می‌کند؟

وقتی استرس طولانی و مزمن می‌شود، به سه دلیل مهم وزن را بالا می‌برد: 1. استرس را افزایش می‌دهد. 2. باعث جذب بیشتر چربی در بدن می‌شود. 3. اراده داشتن زندگی سالم را از فرد می گیرد. بر اساس مطالعاتی که به تازگی در خصوص تاثیر متقابل استرس و عادات قضایی انجام شده 5 دلیل برای پرخوری ناشی از استرس شناخته شده که کار ما را برای خلاصی از این عادت خطرناک راحت‌تر می‌کند

1. هورمون‌ها
هر وقت مغز شما یک عامل استرس‌زا را شناسایی می‌کند ـ مهم نیست که این عامل ماری لا‌به‌لای علف ها باشد، یا یک رییس عصبی یا یک وام هنگفت که مهلت بازپرداختش سر رسیده ـ شروع به ترشح یک سری مواد شمیایی از جمله آدرنالین، سی آر اچ و کورتیزول می‌کند. این هورمون‌ها قرار است هوشیاری شما را بیشتر می‌کنند و قدرت مقاومت ما را در برابر آسیب‌ها افزایش می‌دهند. آدرنالین با دور کردن جریان خود از دستگاه گوارش، این مایع حیات‌بخش را به سوی عضلات می‌فرستد اما به محض اینکه اثر استرس کاهش پیدا می‌کند، کار کروتیزول شروع می‌شود. کورتیزول باعث می‌شود ذخائر بدنی آزاد شود تا بدن خودش را برای شرایط استرس و مقابله با آن آماده سازد. این سیستم برای اجداد ما خوب کار می‌کرد چون آنها نجبور به جنگ یا فرار بودند و بالاخره انرژی می‌سوزاندند ولی ما فقط روی کاناپه می‌نشینیم و از استرس به خودمان می‌پیچیم. متاسفانه مغز ما به روز نشده و همچنان احساس می‌کند استرس داشتن یعنی نیاز به قند و چربی بیشتر. پس اصلا عجیب نیست که آدم‌ها موقع استرس به تعارف یک بشقاب شیرینی هم نه نگویند.

2. چاقی شکمی
باز هم به دوران اجدادمان برگردیم؛ آنها به اندازه ما به غذا دسترسی نداشتند و به همین خاطر بدن‌شان جوری تنظیم شده بود که چربی بیشتری ذخیره کرده و همیشه آماده مقابله با استرس‌های محیطی و گرسنگی‌های طولانی‌مدت و... باشند. متاسفانه این سیستم بر من و شمایی که در قرن 21 زندگی می‌کنیم هیچ‌چیزی ندارد جز چندین لایه چربی احشایی که در عمیق‌ترین لایه‌های شکم‌مان روی هم تلنبار می‌شوند. جالب‌تر اینکه این لایه‌های چربی گیرنده‌های فراوانی برای کورتیزول دارند که این سیکل را به شکل معیوب تکرار می‌کنند. از طرف دیگر حجم زیاد کورتیزول متابولیسم یا سوخت و ساز بدن را کمتر کرده و چاقی را تحریک می‌کند.
 
3. اضطراب
وقتی استرس بدن را در موقعیت «جنگ یا فرار» قرار می‌دهد، موجی از آدرنالین ترشح می‌شود. همانطور که می‌دانید آدرنالین آرام و قرار را از آدم می‌‌گیرد و باعث می‌شود که فرد ‌نتواند یکجا سرجایش بنشیند. درست است که آدرنالین باعث می‌شود بی‌قرار شوید و مدام از این طرف به آن طرف بروید و شاید کمی هم کالری بسوزانید اما از طرف دیگر آدرنالین «غذاخورن احساسی» را هم تحریک می‌کند. بنابراین پرخوری یا خوردن مواد غذایی ناسالم پاسخ طبیعی بدن شما برای مقابله با استرس بود و شما را آرام می‌کنند. افکار نگران‌کننده باعث می‌شود که شما هیچ تمرکزی روی طعم غذایی که می‌خورید یا مقدار غذا خورد‌ن‌تان نداشته باشید و کمتر هم سیر می شوید.

4. هوس‌های غذایی و فست فودها
وقتی به طور مزمن با استرس دست و پنجه نرم می‌کنیم، بدن‌مان «غذاهای راحت» را طلب می‌کنند؛ خوراکی‌هایی مانند یک بسته چیپس سیب زمینی یا یک ظرف بزرگ بستنی. خوردن این جور غذاها بسیار ساده است، به شدت فراوری شده‌اند و سرشار از قند و چربی و نمک هستند. علت اینکه موقع استرس داشتن هوس این جور غذاها بیشتر به سرمان می‌افتد هم روانی است و هم فیزیکی. از یک طرف کورتیزول باعث می‌شود بدن تمایل بیشتری به چربی و قند نشان دهد و از طرف دیگر استرس سیستم پاداش مغز را مختل می‌کند. علاوه‌بر این همه ما خاطراتی از بوهای خوش دوران کودکی‌مان (مثل بوی یک ظرف شیرینی تازه مامان‌پز) داریم که در شرایط استرس غذاهای شیرین را به احساس آرامش ربط می‌دهیم. در ضمن وقتی مضطرب هستیم کمتر حوصله غذا پختن داریم و ترجیح می‌دهیم در حالیکه داریم با یک ساندویچ همبرگر گاز می‌زنیم و قلب قلب نوشابه می‌خوریم، به استرس‌هایمان هم فکر کنیم!

5. کم‌خوابی
چند بار برای تان پیش آمده که شب از استرس امتحان یا اضطراب اینکه وقتی شما سر کار بر می گردید چه کسی قرار است از بچه کوچک‌تان مراقبت کنید، خواب‌تان نبرده است. آمارها نشان می‌دهد که استرس یکی از مهم‌ترین علت‌های بی‌خوابی است. وقتی خواب نداشته باشیم، بدن‌مان هم خاموش نمی‌شود و استراحت نمی‌کند. استرسی هم که باعث بی‌خوابی شده افت قند خون را به دنبال دارد و منجر به خستگی مزمی می‌شود. وقتی هم که به دلیل امتحان و... خودتان را چند فنجان قهوه می‌بندید تا خواب‌تان نگیرد، این چرخه با بیش از پیش به هم ریزید و این مساله باعث می‌شود تعادل هورمون‌های سیری و گرسنگی در بندتان به هم بریزد و اشتهای‌تان بیشتر شود. در این شرایط احساس سیری هم با شما قهر می‌کند و نتیجه همه این‌ها چاقی و اضافه وزن است.