چه‌طور باید تفاوت بین عشق‌های زودگذر و عشق واقعی را بفهمیم؟ دکتر مهرداد کاظم‌زاده عطوفی، دبیر انجمن علمی روان‌شناسی بالینی ایران به این پرسش ها چنین پاسخ می دهد.
عشق اسطوره‌ای مال کتاب‌هاست!
متاسفانه در ادبیات کلمات مشابه بسیاری به اشتباه جای یکدیگر استفاده می‌شوند و عشق هم از همین گروه است. عشقی به عنوان عشق اسطوره‌ای در ادبیات ما وجود دارد که احتمال وقوعش در دنیای واقعی بسیار کم است. حتی وقتی فردی ادعا می‌کند آنقدر فرد دیگری را می‌خواهد که حاضر است همه را بدهد تا او را به‌دست بیاورد، جدا از واکنش طرف مقابل، جای بحث و بررسی دارد که آیا واقعا چنین چیزی ممکن است یا خیر. در مفاهیم انسانی این نوع رابطه بعید است اما غیرممکن نیست؛ مثلا این عشق بین انسان و خداوند متعال امکان‌پذیر است. ما وقتی به فردی علاقه داریم، دوست داریم تمام توجه او به ما باشد و اگر به دیگری توجه کند، آزرده می‌شویم. تنها خداوند است که ما دوستش داریم و وقتی دیگران مورد توجه خداوند قرار می‌گیرند، ناراحت نمی‌شویم که هیچ، خوشحال هم می‌شویم. این تنها مثالی بود که مشخص شود عشق انسانی با عشق‌های اسطوره‌ای بسیار متفاوت است.
عشقی که زود نفرت‌انگیز می‌شود!
نکته‌دیگری که در روابط انسانی باید به آن دقت داشته باشیم این است که شاید فردی را بی‌نهایت دوست داشته باشیم و به اشتباه اسم عشق هم روی رابطه‌مان بگذاریم، اما مهم این است که ما هم آن فرد را برای خودمان می‌خواهیم و هرقدر برای ما عزیز باشد، اگر طردمان کند یا فرد دیگری را به ما ترجیح دهد، آرزو میکنیم همان آدم خیلی‌خیلی عزیز اصلا دیگر در این دنیا نباشد! به همین دلیل کاربرد واژه عشق باید با دقت بیشتری انتخاب شود.
عامل محرکه را بشناسید!
وقتی دو جنس مخالف یکدیگر را در محل کار، خواستگاری و... می‌بینند یا جایی ارتباط اجتماعی برقرار می‌کنند و هر دو احساس نزدیکی زیادی به یکدیگر دارند، این حسشان هر روز بیشتر می‌شود تا اینکه به رابطه نزدیک‌تری تبدیل می‌شود و افراد متوجه می‌شوند به طور اختصاصی به هم احساس وابستگی دارند. اولین سوالی که افراد باید از خود بپرسند این است علاقه‌ای که حالا نسبت به دیگری دارند و به وابستگی تبدیل شده، از کجا شروع شده؟ یعنی عامل محرکش چیست؟ ظاهر و حالت فیزیکی اوست یا نوع و سبک ارتباطی که با ما برقرار می‌کند، شاید هم دیدگاهش در مسائل اجتماعی توجه‌مان را جلب کرده یا حتی ممکن است موقعیت اقتصادی و اجتماعی فرد و شاید هم ترکیبی از چند عامل برایمان جذاب بوده، پس در اولین مرحله باید صادقانه عامل محرک را مشخص کنیم چراکه ارزش‌گذاری همین عوامل محرک است که نقش کلیدی در ایجاد علاقه و وابستگی ما به دیگری دارد.
«هیجان ناپایدار» یا «عشق زودگذر»
وقتی بعضی افراد می‌گویند در همان اول حس عجیبی نسبت به فلانی داشتم و احساس کردم خیلی دوستش دارم و... این حالت‌ها هیجان‌هایی هستند که عامل محرکه‌اش هیجانی و زودگذر است. چراکه همه هیجان‌ها عمر مشخصی دارند و در بستر زمان حتی ممکن است از بین بروند. پس چیزی به اسم «عشق گذرا» وجود ندارد؛ هیجانی ناپایدار است که بر اساس نیازهای مختلف افراد بروز می‌کند و این نیازها ممکن است زمانی وجود داشته باشند و در موقعیتی دیگر نباشند. پس اگر می‌خواهیم به احساسی عمیق و پایدار برسیم و رابطه‌ای داشته باشیم که منجر به ازدواج پایدار شود، باید فرایند شکل‌گیری احساساتمان را مرور کنیم. اگر در روابط، چنین فرایندی- که در ادامه خواهیم گفت- شکل بگیرد، طبیعی و قابل‌استناد است و می‌تواند حقیقی بودن یک علاقه را مشخص کند.
از عشقتان مراقبت کنید تا زنده بماند!
«عاشق منی؟! پس فقط من باید در اولویت باشم!» اما در روابط سالم انسانی چنین چیزی امکان‌پذیر نیست؛ حتی در دوست‌داشتن‌های فوق‌العاده‌ای که بین یک زوج برقرار است. در یک رابطه سالم، همه‌چیز باید سرجایش باشد. مهم‌ترین نکته‌ای که افراد باید به خاطر بسپارند این است که هیچ رابطه یک‌طرفه‌ای پایدار نیست و پایدار نخواهد ماند بنابراین وقتی همسرمان عشق و علاقه‌اش را به ما ابراز می‌کند، به هر شکلی از ما مراقبت می‌کند و توجهش را به هر وسیله‌ای به ما نشان می‌دهد، ما هم در این رابطه باید وظایف خود را انجام دهیم و برای پابرجا نگه داشتن این احساس، تلاش کنیم. پس بعد از گذراندن فرایند لازم و شکل گرفتن احساس عمیق بین زوج، نوبت به «مراقبت» می‌رسد تا رابطه آسیب نبیند. نکته‌ای که بسیار مهم است و خطای زیادی در آن رخ می‌دهد، این است که بسیاری از افراد به شریک زندگی‌شان می‌گویند: «تو همسر منی، «باید» من را دوست داشته باشی!» اما دوست داشتن احساسی است که باید شکل بگیرد و بایدی در کارش نیست. پس اگر اوایل ازدواج احساس دوست داشتن شکل می‌گیرد اما از آن مراقبت نمی‌شود و از بین می‌رود، نیاز به بازسازی وجود دارد اما بایدی در کار نیست.
پیش‌نیازها را پاس کنید؛ بعدا عاشق شوید!
در جمع، دانشگاه، محل کار... فردی توجه شما را (از نظر ظاهر، مهارت‌ها و...) به خود جلب می‌کند. به همین دلیل یک گرایش ذهنی برای شما ایجاد می‌شود؛ پس دقت بیشتری به فرد میکنید، رفتارها، مهارت‌ها، شخصیت و... او را مورد ارزیابی بیشتر قرار می‌دهید و کم‌کم ممکن است به این نتیجه برسید که وقتی کنار او هستید، حال خوبی دارید. بنابراین احساس میکنید دوست دارید زمان بیشتری را با این فرد بگذرانید و به این ترتیب به مرحله بعد، یعنی «تمایل» می‌رسید. وقتی این تمایل ایجاد شد، مرحله «وابستگی» پیش می‌آید. یعنی در پی رفت‌و‌آمدهای اجتماعی این احساس به وجود می‌آید و سر ساعت مشخص دوست دارید طرف مقابل را ببینید، با او صحبت کنید، برای هم وقت بیشتری بگذارید و.... و وقتی این اتفاق‌ها نیفتد، احساس کمبود و دلتنگی میکنید. در واقع بعد از وابستگی است که مرحله دلبستگی پیش می‌آید. یعنی نه‌تنها حضور فرد برای شما مهم شده، بلکه عاطفه‌ای هم نسبت به او پیدا کرده‌اید. اگر مرحله دلبستگی تداوم پیدا کند و در موقعیت‌ها و شرایط مختلف تکرار شود، شرایط برای دوست داشتن طرف مقابل مطرح می‌شود پس این فرایند باید در روابط بین دو جنس که می‌خواهند به ازدواج ختم شود، شکل بگیرد. وقتی فرد به قدری طرف مقابل را دوست دارد که حاضر است هر کاری از دستش برمی‌آید انجام دهد تا او خوشحال باشد، آرامش داشته باشد، امکانات متفاوتی برایش فراهم شود و ترجیحش در زمان‌های متفاوت اوست، این «دوست داشتن عمیق»ی است که اسمش را هرچیزی حتی «عشق» میتوان گذاشت!
فکر میکنید چطور میتوان بین عشق واقعی و زودگذر تشخیص قائل شد؟ نشانه ای دارد؟
من و نامزدم 2 سال باهام دوست بودیم،البته به خاطر شرایط ایشون طولانی شد،6 ماه نامزد و الان 5 ماه هست که عقد کردیم،یعنی حدودا 3 سال هست که علاقمون شکل گرفته و الان علاقمون خیلی بیشتر شده و خوشبختیم،اما مهم ترین ترس زندگیم اینه که این اتفاق برامون بیفته!یعنی یه روزی نسبت بهم سرد شیم و گرفتار روزمرگی،این ترس همیشه با من هست،امیدوارم یه روز به واقعیت تبدل نشه!با آرزوی خوشبختی برای همتون
من و همسرم قبل از خواستگاری همدیگه رو می شناختیم و درو واقع عاشق شدیم. البته اول ایشون و بعد من! بعد از هشت ماه هم عقد کردیم و قبلش با اینکه مطمئن بودیم آدم زندگی هم هستیم مشاوره قبل از ازدواج رفتیم. یه سال و نیم عقد بودیم و بعد ازدواج. همسرم و خانواده اش سنتی و مذهبی هستن ولی خودش همیشه میگه خیلی خوشحالم که اول عاشقت شدم و بعد ازدواج کردم. و این تجربه قبل از ازدواج رو خیلی می پسنده. در ضمن ما ستمون موقع عقد خیلی کم بود. من 21 و همسرم 23 سال داشتیم.
همیشه انتخاب عاقلانه داشته باشیدهمراه زندگیه عاشقانه اکثرزندگی هایی که ازعشق دونفرشروع بشه یکی از دوطرف مجبورمیشن برای پایدار بودن زندگی کوتاه بیادوهمه چیز رو تحمل کنه
به نظرم اگه ادم نسبت به کسی احساسی پیدا کنه ولی به هر دلیلی ازش جدا بشه به وجود امدن احساس به فرد دیگه میتونه خیلی مشکل تر بشه تازه از کجا معلوم که خانواده ها با ازدواج کسی که بهش احساسی هم داریم موافق باشن تازه اگه خیلی توی مرحله وابستگی بمونیم یا در اثر هر چیز دیگه ای بدی های اون فرد را نبینیمشناخت نیست شناخت اگاهی از نقاط ضعف به همراه نقاط قوت گفته میشه بعضی اوقات ما نقاط ضعف یه نفر را نقطه قوت طلقی میکنیم
منم کاملا موافقم
من متأهلم و قبل از ازدواج عاشق همسرم نشدم وسنتی ازدواج کردم و به نظر خودم با کمی حس خوب به همسرم وعاقلانه تصمیم گرفتم و این حس بعداز ازدواج به دوست داشتن زیاد یا عشق تبدیل شد ولی خودم حس میکنم اگه قبل از ازدواج ادم عاشق بشه (البته یک عاشقی موجه نه عشق کورکورانه) بهتره و توی زندگی هر دو طرف گذشت بیشتری خواهند داشت . به امید اینکه همه ی عزیزان خوشبختی رو با تک تک سلولهاشون حس کنن 😍😍😍💑💏